Συνεντεύξεις λογοτεχνών από το παρελθόν: «Χόρχε Λουίς Μπόρχες»

Συνέντευξη με τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Saturday Review στο τεύχος Μαρτίου – Απριλίου του 1983, έρχεται ξανά στο φως και δημοσιεύεται στο ένθετο για το βιβλίο «Los Angeles Review of Books» της εφημερίδας Los Angeles Times στις 23 Αυγούστου 2021.

Πιστεύετε στην έμπνευση; Ναι. Νομίζω ότι, τουλάχιστον στην περίπτωσή μου, όλα ξεκινούν με έμπνευση. Με κάτι… Το λέμε Άγιο Πνεύμα ή μούσα ή μεγάλη μνήμη ή υποσυνείδητο. Όταν γράφω ποίηση, έχω την τάση να σκέφτομαι κάτι άμεσο, απόλυτο. Η ποίησή μου σ’ εμένα είναι πιο οικεία από την πεζογραφία μου. Είναι πολλοί που αντιπαθούν τα ποιήματά μου στη χώρα μου ενώ απολαμβάνουν τα πεζά μου. Στην περίπτωση της πεζογραφίας, πρέπει να φτιάξω μια ιστορία, μια πλοκή, να δημιουργήσω χαρακτήρες, και τέτοια. Στη συνέχεια, όταν μου δίνεται κάτι, χαλαρώνω και προχωρώ. Ποτέ δεν αφήνω τις προσωπικές μου απόψεις να παρέμβουν στη δουλειά μου. Ας πάρουμε για παράδειγμα έναν μύθο, μια πλοκή… για να δούμε, να διαδραματίζεται αυτό, ας πούμε, στις αρχές του 20ού αιώνα ή, ας πούμε, σε κάποιου είδους Χίλιες Και Μία Νύχτες, ή απλώς να συμβαίνει; Μπορεί να είμαι στη Σκωτία ή στην Αμερική, στο Μπουένος Αϊρες ή στο Μοντεβιδέο…

 

Αναφέρατε το υποσυνείδητο. Τι πιστεύετε για την ψυχολογία; Όλοι υποτίθεται μισούν τον πατέρα τους ή τη μητέρα τους. Ο δικός μου πατέρας πίστευε ότι ήταν μια μάταιη επιστήμη. Δεν καταλαβαίνω τους ανθρώπους που ισχυρίζονται πως ελέγχουν την ψυχολογία. Τους λυπάμαι – ενδιαφέρονται τόσο για τον εαυτό τους, για να αναλύσουν τον εαυτό τους. Εγώ μετά βίας γνωρίζω τον εαυτό μου. Κανείς δεν γνωρίζει. Νομίζω ότι χάσαμε μια πολύ σημαντική επιστήμη: την ηθική. Ο κόσμος θαυμάζει το ψέμα. Θαυμάζουν την απατεωνιά. Θαυμάζουν κάποιον που είναι εκατομμυριούχος. Τα σημαντικά, τα πραγματικά σημαντικά, είναι τα βιβλία που διαβάζει ο άνθρωπος, τα συναισθήματά του, οι πράξεις του, ενώ οι απόψεις δεν είναι. Αυτά πηγαινοέρχονται. Εγώ υπήρξα εθνικιστής, υπήρξα κομμουνιστής, ήσυχος αναρχικός.

Πώς ορίζετε την ηθική; Δεν χρειάζεται να την ορίσω, πηγαίνει πολύ βαθιά. Εννοώ πως, όταν ενεργώ, ξέρω πού βρίσκομαι, σωστά ή λανθασμένα. Όταν ενεργώ, ξέρω αν κάνω το σωστό ή το λανθασμένο. Τουλάχιστον πιστεύω πως ξέρω. Είναι αίσθημα, ένα εσωτερικό αίσθημα.

Είναι αυτό το αίσθημα και θρησκευτικό; Δεν το αισθάνομαι έτσι, δεν με απασχολεί αυτό. Βλέπετε, είμαι ένας ευτυχισμένος αγνωστικιστής, ένας συνεπαρμένος αγνωστικιστής. Υποθέτω κάθε μέρα είμαστε στον παράδεισο, είμαστε στην κόλαση, είμαστε παντού, όχι; Αισθάνομαι κάτι, ίσως ελπίζω σε κάτι, αλλά, σε τελική ανάλυση, αυτά είναι προσωπικά θέματα. Το ένα πράγμα που έχω βιώσει είναι η μαγεία. Μπορεί και να μην έχω βιώσει τίποτε άλλο. Θυμάμαι τον κομήτη του Χάλεϊ. Ως παιδί. Πίστευα ότι ήταν μέρος των εορτασμών της εκατονταετηρίδας στο Μπουένος Αϊρες. Ολη η πόλη είχε φωτιστεί. Νόμιζα πως ήταν κάποιο είδος ουράνιων πυροτεχνημάτων.

Ανυπομονείτε να επιστρέψει ο κομήτης (το 1986); Όχι, όχι, καθόλου. Όχι. Αν μπορούσα να πεθάνω αυτήν τη στιγμή, αυτό θα ήταν το πιο έξυπνο, όχι; Οπως κάθομαι και μιλώ μαζί σας, εδώ στη Νέα Ορλεάνη. Μπορώ να κάνω τίποτε άλλο; Να πεθάνω χρόνια κατάκοιτος; Προτιμώ να πεθάνω γρήγορα. πηγή

Βιογραφία: Χόρχε Λουίς Μπόρχες (Jorge Luis Borges), (1899-1986)