Η ιστορία και η ρίζα μιας έκφρασης: "Από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα"

Είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις για την περιγραφή της ασυναρτησίας, του «ότι να’ναι».

Ιστορικές μαρτυρίες

Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, η πραγματική μορφή της φράσης είναι: “Από την Πόλη έρχομαι και στην κορφή καν’ έλα”, που σημαίνει: έρχομαι από την Κωνσταντινούπολη και σε προσκαλώ να έρθεις στην κορυφή… και όχι φυσικά να έχει να κάνει με την «κανέλα» (Cinnamomum zeylanicum)! Αποτελούσε μήνυμα

των Σταυροφόρων (από το 1095 έως περίπου το 1300 μ.Χ.), όταν επέστρεφαν από την κατακτημένη πλέον Κωνσταντινούπολη και καθόριζαν ως σημείο συνάντησης τους την κορυφή του λόφου. Πολλές φορές, για να γίνει πιο έντονη την αίσθηση της ασυναρτησίας, προστίθεται και δεύτερος στίχος «…και βγάζω τα παπούτσια μου να μη βραχεί η ομπρέλα»… Αυτή φαίνεται ότι αποτελεί νεότερη προσθήκη όσων δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι σχέση είχε η Πόλη με την κανέλα… Αλλά μιλούσαν οι Σταυροφόροι ελληνικά;…

Η πιο πιθανή εξήγηση

Μια άλλη όμως εξήγηση, μπορεί να είναι πιο απλή… Η φράση «Από την Πόλη έρχομαι», στον ελληνόφωνο χώρο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, θα ήταν μάλλον συχνή στα αστικά κέντρα του 18ου αιώνα. Και η φράση «και στην κορφή κανέλα» έχει μόνη της νόημα: όταν παράγγελλαν ριζόγαλο, μουσταλευριά, σαλέπι, ασουρέ, ζητούσαν από τον καφετζή να βάλει από πάνω κανέλα.

Πιθανότατα δηλαδή η παροιμία να είναι συρραφή δυο άσχετων μεταξύ τους φράσεων, με σκοπό να φανεί το παράλογο και η έλλειψη λογικού ειρμού. Όπως αναφέρει ο Σαραντάκος «θα μπορούσαμε να φανταστούμε και τη σκηνή, σε ένα καφενείο της Σμύρνης, ας πούμε, γύρω στο 1750. Από την Πόλη έρχομαι, λέει ο ένας. Και στην κορφή κανέλα, απαντάει ο άλλος, λέγοντας στον καφετζή πώς να του φτιάξει το σαλέπι. Ασυνεννοησία. Δεν λέω ότι έτσι ακριβώς έγινε, αλλά το βρίσκω ταιριαστό -σε κάθε περίπτωση όμως θεωρώ ότι η παροιμία είναι συγκόλληση δυο άσχετων φράσεων που ακούγονταν στην καθημερινή ζωή» πηγή