Φαίδρος Μπαρλάς, «Μνημόσυνο για τον Ουάϊλντ»

Εἶναι μὲς στοὺς νεκροὺς ὁ περισσότερο νεκρός·
κι ἀκόμα: ὁ πιὸ ἀσύγχρονος, ὁ πιὸ ξένος, ὁ πιό ἐχθρικός!
Ὑπῆρξε εὐφυής·
Καὶ ὁ δικός μας καιρὸς θεωρεῖ τὴν εὐφυῒα παράπτωμα.
Ὑπῆρξε εὐφραδὴς ·
κ’ ἡ ἐποχὴ μας βαριέται τὶς εὐφράδειες.
Ὑπῆρξε ἄπιστος καὶ σκεπτικιστής·
κ’ ἐμεῖς διαθέτουμε ἀποθέματα πίστεως
γιὰ λεγεῶνες ὁλόκληρες εἰδώλων!
Ὑπῆρξε ἀτομιστής·
κ’ ἐμεῖς πρεσβεύουμε ὅτι ἐκεῖνο πού προέχει εἶναι τὸ σύνολο.
Ὑπῆρξε ἐλεύθερος καὶ ἀπροκατάληπτος·
κ’ ἐμεῖς καῖμε λιβάνι καὶ θυσιάζουμε ζωὲς
στὸ Φανατισμὸ καὶ στὸ Δόγμα!
Ὑπῆρξε ἐπιτηδευμένος·
κ’ ἐμεῖς— μὲ πρωτοπόρο τὴν ἀμερικανικὴ νεολαία —
θεσπίσαμε τὴν ἁπλότητα !..
Ὑπῆρξε ἕνας «συγγραφεὺς παρακμῆς»
κ’ ἡ ἐποχή μας —
ἐποχὴ ἐσχάτης παρακμῆς —
ἀποστρέφεται τοὺς «συγγραφεῖς τῆς παρακμῆς»
καὶ ἀναζητεῖ «τὸ ἀδιαβλήτως πρωτόγονο ἔργο»,
ὅπως ἡ ντελικάτη ἐκφυλισμένη κυρία
ἀναζητεῖ «τὸν ἀδιαβλήτως πρωτόγονο ἄντρα»:
τὸν πυγμάχο ἢ τὸν τσοπάνη…
Συγγραφεὺς τῆς ἐποχῆς μας
εἶναι ὁ στρατηγὸς Μακρυγιάννης!
Ζωγράφος της:
ὁ τσολιὰς Θεόφιλος Χατζημιχαήλ!..

Ἦταν ὁ τελευταῖος μίας ἐκλεκτῆς λεγεώνας…
Μίας λεγεώνας ἀπὸ ποιητές, πού τὸ ἔργο τους δὲν ἐστάθηκε
παρὰ ἡ ἀντανάκλαση τῆς ζωῆς τους-
μιᾶς ζωῆς ὅλης Ἔνταση, Ἔπαρση, Μεγαλεῖο, Μαρτύριο.
Ποιός, ἆρα γε, αὐριανὸς ἔφηβος ποιητὴς
θὰ ὀνειρευτῇ στὸν τάφο τοῦ Ἔλιοτ –
τοῦ γραφειοκράτη αὐτοῦ τῆς Ποιήσεως,
τοῦ ἀψόγου ἀστοῦ;..

Ποιὸν θὰ συνεπάρουν
Οἱ παραπομπὲς κ’ οἱ ὑποσημειώσεις του –
ἡ λατρεία του γιὰ τὸ καλῆς ποιότητος τυρί,
ἡ νοικοκυρεμμένη καὶ συμμορφωμένη ζωή του ;..

Δὲν μπορεῖ πιὰ κανεὶς νὰ παρομοιάσῃ
τοὺς ποιητὲς μὲ τοὺς ἄλμπατρος –
τοὺς πρίγκιπες αὐτοὺς τῶν νεφῶν
πού τὰ γιγάντια φτερά τους
τοὺς ἐμποδίζουν
νὰ περπατᾶνε…
Οἱ ποιητὲς τοῦ καιροῦ μας περπατᾶνε θαυμάσια,
χωρὶς νὰ τοὺς ἐμποδίζουν «τὰ γιγάντια φτερά τους»·
αὐτά, τ’ἀνοίγουνε μόνο στὸ σπίτι,
γιὰ νὰ γράψουν
-ὅποτε ἐπιτρέπουν
καὶ στὸ φυλακισμένο τους «ὑποσυνείδητο» νὰ βγῇ ἔξω
νὰ πάρῃ λίγον ἀέρα
καὶ νὰ πῇ στὸ χαρτὶ
ὅσα πράγματα δὲν εἶναι φρόνιμο
κανεὶς νὰ τὰ λέῃ στὸ δρόμο…
Ἄλλα δὲν εἶχαν πάντα οἱ ποιητὲς μιὰ τέτοια «σύνεση»…

Σήμερα, εἶναι μὲς στοὺς νεκροὺς ὁ περισσότερο νεκρός…
Δὲν ξέρω,
ἂν ζοῦσε ἀνάμεσά μας,
θὰ δυνάμωνε ἢ θὰ στέρευε ἡ εἰρωνεία στὰ χείλια του;
Δὲν ξέρω τί θὰ γινόταν
ἂν τὸν καταδικάζαμε νὰ πηγαίνῃ σ’ ἀμερικάνικα φίλμς
-ἢ νὰ παρακολουθῇ κομμουνιστικὲς διαδηλώσεις…
Ἀλλά μοῦ φαίνεται πὼς τὸν βλέπω –
μὲ τὸ ἀλαζονικὸ ἡλιοτρόπιο νὰ τοῦ σκιάζη τὸ πέτο,
μὲ τὴν ἀγέρωχη λάμψη τῆς Μεγαλοφυῒας στὸ βλέμμα —
νὰ σκάῃ σὲ μεγάλα,
σὲ τεράστια γέλοια !…

~
Στο βιβλίο Φ. Μπαρλάς, Άπαντα. Επιμ.: Ρένου Αποστολίδη. Εκδ. Τα Νέα Ελληνικά, 2014

Ευχαριστώ την Αγγελική που μου έστειλε το ποίημα

Ο Φαίδρος Μπαρλάς, γιος του Τάκη Μπαρλά, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925. Ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία. Στο χώρο της λογοτεχνίας, ασχολήθηκε με την ποίηση, την πεζογραφία, το δοκίμιο, την κριτική και το χρονογράφημα. Απεβίωσε το 1975 στη γενέτειρά του από καρκίνο του πνεύμονος.

 Ο Ρένος Αποστολίδης μαζί με Τ.Ρούσσο μιλούν για τον Φαίδρο Μπαρλά

 

Ο Ρένος Αποστολίδης για τον Φ. Μπαρλά: Ὁ Φαῖδρος Μπαρλᾶς ὑπῆρξε ἕνα σπάνιο πνεῦμα τῶν νεοελληνικῶν γραμμάτων, ποτισμένο μὲ τὴν ὀξυδέρκεια τοῦ Οὐάιλντ, τὸ σαρκασμὸ τοῦ Ροΐδη, ἀλλὰ καὶ τὶς ἀντίστοιχες αἰσθητικὲς ἀπαιτήσεις τῆς μορφῆς – σύμφυτης, κατ’ αὐτόν, μὲ τὴν οὐσία οἱουδήποτε κειμένου. Ἄριστος στυλίστας τοῦ λόγου, εἴτε στὰ λεπταίσθητα λυρικά του, εἴτε στὰ δηκτικώτατα σατιρικά του, μὲ ἄμεσα ἀναγνωρίσιμο ὗφος, πέθανε στὰ πενήντα του χρόνια καὶ ξεχάστηκε ἀμέσως, καθὼς ἀρνοῦνταν πεισματικὰ νὰ θητεύσῃ σὲ ὁποιοδήποτε «ἰδεολογικὸ ρεῦμα» καὶ δὲν τὸν ἀγκάλιασαν συνεπῶς κομματικὲς κλίκες. Σημαία του ἡ ρήση τοῦ Μontaigne: «Μὲ τοὺς Γιβελίνους Γουέλφος καὶ μὲ τοὺς Γουέλφους Γιβελῖνος!..» Ἀπαλλαγμένος ἀπὸ πίστεις σέ «ἐπαγγελματικὰ ἰδανικά» πρέσβευε κυνικώτατα ὅτι ὁ δημοσιογράφος εἶναι «πληρωμένος κονδυλοφόρος» καὶ δὲν ἀποπειρῶνταν κἂν νὰ παραστήσῃ τόν «ἐκφραστή» καμμιᾶς «συνειδήσεως», τάχα, μέσῳ τῶν φυλλάδων στὶς ὁποῖες κατὰ καιροὺς δούλεψε. Τὶς προσωπικές του ἀπόψεις τὶς κράτησε γιὰ τὴν ποίηση καὶ τὴν καθαρὰ λογοτεχνική του δημιουργία. Παρασημοφορήθηκε στὸν Ἐμφύλιο γιατὶ βρέθηκε πρῶτος στὴν κατάληψη ἑνὸς ὑψώματος καὶ λίγο ἀργότερα λιποτάκτησε, γιατὶ γινόταν κάποιο πάρτυ στὴν Ἀθήνα καὶ θὰ πήγαινε τὸ κορίτσι του…
Ἀπὸ τὰ γνωστότερα κομμάτια του: οἱ θρυλικὲς Λεοπαρδάλεις (σάτιρα καυστικώτατη γιὰ τὴ χούντα), οἱ καφκικοὶ Τροχονόμοι, τὸ Ἐν ἔτει 2000 (προφητικὸ εἰρωνικὸ γιὰ τοὺς ψευτοαντιστασιακούς τοῦ Πολυτεχνείου). Σημαντικώτερο πεζό του: τὸ Αἷμα στὴν ἄσφαλτο (ἀνθολογημένο στὴν Ἀνθολογία Διηγήματος) καθὼς καὶ τὸ ξεκαρδιστικὸ Τὸ Ὡρολόγιον τοῦ Ἁγίου Σουλπικίου.
Τὰ δοκίμιά του χαρακτηρίζονται ἀπὸ μιὰ σπάνια σαφήνεια, καθαρότητα βλέμματος καὶ πρωτοτυπία. Ἀναφέρονται κυρίως σὲ θέματα λογοτεχνικῆς δημιουργίας: Ἀντιφανατισμὸς Ἐλευθερίας, Ἡ ἐποχὴ καὶ τὸ πνεῦμα, Ὄσκαρ Οὐάιλντ, Ἐμμανουὴλ Ροΐδης, Κ. Π. Καβάφης, Ἑλληνικὸς ὑπερρεαλισμός, ἡ Ποίησις τῆς ἐποχῆς.
Τὰ κείμενά του ἀπηχοῦν τὴν ἄκρα εὐαισθησία καὶ μαζὶ τὴ μεταστροφή της σὲ ἀκραῖο κυνισμὸ ἔναντι ἑνὸς ἀναίσθητου κι ἀδιάφορου περιβάλλοντος κόσμου!πηγή