Η Θεία Κωμωδία (ιταλικά: La Divina Commedia, αρχικός τίτλος Commedia) είναι επικό, αφηγηματικό ποίημα του Δάντη. Γράφτηκε στο διάστημα 1308-1321 και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, έχοντας χαρακτηριστεί ως η επιτομή του μεσαιωνικού κόσμου. Το ποίημα χωρίζεται σε τρία κύρια μέρη Κόλαση, Καθαρτήριο και Παράδεισος και αφηγείται το φανταστικό ταξίδι του Δάντη στον Άδη, με οδηγούς τον Βιργίλιο και τη Βεατρίκη. Ο αρχικός τίτλος του έργου ήταν Κωμωδία. Ο όρος Θεία προστέθηκε μεταγενέστερα από τον Βοκάκιο. Μέχρι σήμερα, έχει αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένης κριτικής ανάλυσης και ερμηνειών.
Η Θεία Κωμωδία διαιρείται σε τρία μέρη: Κόλαση, Καθαρτήριο και Παράδεισος, το καθένα αποτελούμενο από 33 ωδές ή τραγούδια (canti)
….Η Κόλαση περιέχει επιπλέον μια εισαγωγική ωδή. Ο αριθμός τρία είναι κυρίαρχος σε όλο το ποίημα και η χρήση του δεν θεωρείται τυχαία. Οι ωδές είναι επίσης γραμμένες σε ενδεκασύλλαβο στίχο και η ρίμα ακολουθεί τη δομή ΑΒΑ ΒΓΒ ΓΔΓ . . . ΨΩΨ Ω, δηλαδή δομή τριών στίχων (terza rima). Η Θεία Κωμωδία υπήρξε το πρώτο μεγάλο αφηγηματικό ποίημα στην οποία έγινε χρήση αυτής της ρίμας, αν και μία παρόμοια μορφή χρησιμοποιήθηκε προγενέστερα από τους τροβαδούρους.
Ο Δάντης, σε πρώτο πρόσωπο, περιγράφει ένα φανταστικό ταξίδι του στον Άδη, το οποίο ξεκινά – κατά την πιθανότερη εκδοχή – την Μεγάλη Παρασκευή του 1300, στις 8 Απριλίου και ενώ ο Δάντης είναι τριάντα πέντε ετών.
Το ταξίδι παρουσιάζεται ως αληθινό, κυρίως μέσω της χρήσης πλήθους στοιχείων που παραθέτει ο Δάντης σχετικά με αυτό και των λεπτομερειών που δίνονται με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Οι ώρες, οι τοποθεσίες και το δρομολόγιο του αφηγητή καταγράφονται με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια.
Κατά το πέρασμά του από την Κόλαση και το Καθαρτήριο, ο ποιητής συνοδεύεται από τον δάσκαλό του Βιργίλιο, ενώ η πορεία του στον Παράδεισο γίνεται με την παρουσία της Βεατρίκης, ο χαρακτήρας που αντιπροσωπεύει το γυναικείο πρότυπο κατά τον Δάντη και βασίζεται πιθανότατα στη Βεατρίκη Πορτινάρι, υπαρκτό πρόσωπο στη ζωή του Δάντη. O Δάντης έκανε επίσης αναφορά στη Βεατρίκη, στο έργο La Vita Nuova, ωστόσο στη Θεία Κωμωδία θεωρείται πως εκφράζεται με ιδανικό τρόπο ο έρωτάς του προς το πρόσωπό της.
Μία από τις λεπτομέρειες της Θείας Κωμωδίας είναι πως κάθε ένα από τα τρία μέρη της κλείνει με τη λέξη άστρα.
Ο Δάντης θεωρείται πως επηρεάστηκε από τις ζωντανές και εντυπωσιακές περιγραφές της κόλασης που υπήρχαν στο έργο της χριστιανής μύστριας Μεχτίλδης του Μαγδεβούργου. Σύμφωνα με την περιγραφή του, ο Άδης έχει σχήμα αναποδογυρισμένου κώνου με το πλατύ στόμιό του να βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο, κάτω από την Ιερουσαλήμ και την άλλη αιχμηρή άκρη του στο κέντρο της Γης. Αποτελείται συνολικά από εννέα κύκλους, οι οποίοι στενεύουν διαδοχικά καθώς κινείται κανείς κατηφορικά. Κάθε κύκλος του Άδη αντιστοιχεί σε συγκεκριμένες αμαρτίες — ολοένα βαρύτερες για βαθύτερους κύκλους — καθώς και τις αντίστοιχες τιμωρίες που επιβάλλονται. Ο Δάντης, σύμφωνα με την Αριστοτέλεια φιλοσοφία περί ηθικής και αρετής, κατατάσσει τις αμαρτίες σε πράξεις ακράτειας, όπως είναι φιληδονία, η λαιμαργία και η φιλαργυρία, και σε πράξεις κακίας ή βίας. πηγή
~
«Θεία Κωμωδία»
Συγγραφέας: Δάντης Αλιγκέρι (Dante Alighieri, 1265-1321)
Μετάφραση: Γεώργιος Εμμ. Αντωνιάδης (1833-1895)
Άδεια διανομής: Ελεύθερη διάθεση.
Έτος έκδοσης: 1881
ΑΔΗΣ
ΑΣΜΑ ΠΡΩΤΟΝ
1. Κατά το μέσον στάδιον του ημετέρου βίου
εις σκοτεινόν τινα δρυμόν πλανώμενος ευρέθην,
διότι είχον της οδού εκπέσει της ευθείας.
2. Ά πόσον είναι δύσκολον να είπω ποίος ήτο
ο άγριος τραχύς δρυμός και δύσβατος εκείνος,
όστις εv τω στοχασμώ αναγεννά τον φόβον.
3. Μόλις πικρότερος αυτού ο θάνατος υπάρχει.
Αλλ' ιστορών το αγαθόν, όπερ ενταύθα εύρον,
τα άλλα θέλω πράγματα εκθέσει όσα είδα.
4. Πώς ποτ’ εισήλθον ακριβώς δεν δύναμαι να είπωˑ
τοσούτον λήθαργος βαθύς με είχε κυρίευσει,
την ώραν ότε την οδόν την αληθή αφήκα.
5. Αλλ' ότε ει, τους πρόποδας πλησίον λόφου ήλθον,
εις τον οποίον η κοιλάς απέληγεν εκείνη,
ήτις μου είχε την καρδιάν εκ φόβου συνταράξει,
6. ανύψωσα τα βλέμματα, και ήδη στολισμένην
είδα την ράχιν του βουνού μ’ ακτίνας του πλανήτου,
όστις ορθώς καθοδηγεί παντού τον οδοιπόρον.
7. τότε ολίγη άνεσις εγένετο του φόβου,
όστις εις της καρδίας μου τον κόλπον είχε μείνει
την νύκτα, ηv επέρασα με τόσην αγωνίαν.
8.Καθώς δε όστις έφθασε μ’ αναπνοήν
πιασμένην εις την ακτήν να αποβή σωθείς εκ του πελάγους,
το πολυκίνδυνον νερόν γυρίζει και κυττάζει·
9. ομοίως, ενώ έφευγεν ακόμη ή ψυχή μου,
έστράφη την διέξοδον να θεωρήση πάλιν,
ήτις κανένα ζωντανόν δεν αφησ' έως τώρα.
10. Έπειτ', αφού ανέπαυσα το κουρασμένον σώμα,
τον έρημον ανήφορον επήρα ν’ αναβαίνω,
κ' εσταματούσα πάντοτε τον κατωτέρω πόδα.
[η συνέχεια ΕΔΩ]
